Jak należy badać szkło bezpieczne?

Szkło stosowane w budownictwie dzielimy na trzy podstawowe kategorie. O tym, do której z nich należy konkretna tafla, decydują wyniki jej badania na zgodność z normą. W zależności od tego, czy szkło będzie sprzedawane jako hartowane czy laminowane, inne będą wymogi, które musi ono spełnić przed dopuszczeniem na rynek.

Szkło hartowane oraz laminowane, podobnie jak każdy inny wyrób budowlany, musi przed dopuszczeniem do sprzedaży zostać odpowiednio przebadane zgodnie z metodologią opisaną w normie zharmonizowanej i zostać oznaczone znakiem CE. Jego producent musi także powołać Zakładową Kontrolę Produkcji oraz wydać dla wyrobu Deklarację Właściwości Użytkowych. Bez spełnienia tych warunków, szklane tafle nie mogą być legalnie sprzedawane.

Badanie wahadłem udarowym

- Podstawowym sposobem weryfikacji parametrów szklanej tafli jest badanie wahadłem, zgodnie z normą PN-EN 12600:2004. Pozwala ono na zakwalifikowanie szkła do jednej z trzech podstawowych klas – szkła odprężonego float, szkła hartowanego oraz szkła laminowanego – podpowiada Joanna Kamuda, pełnomocnik Zarządu CDA Polska ds. Zakładowej Kontroli Produkcji. - Do przeprowadzenia badania wykorzystuje się 4 tafle o długości 1938 mm  i szerokości 876 mm, które od co najmniej 12 godzin znajdują się w pomieszczeniu w temperaturze 20°C. W takiej samej temperaturze przeprowadza się także samo badanie – dodaje ekspertka.

Rolę wahadła udarowego pełnią dwie opony o kołowym przekroju i podłużnym bieżniku, zamocowane na kołowych obręczach podtrzymywanych przez dwa stalowe obciążniki o takiej samej masie. Skonstruowane w ten sposób wahadło udarowe waży 50 kg i jest przymocowane do liny przyczepionej do stalowej ramy. Jest ono spuszczane na środek geometryczny próbki,
z trzech różnych wysokości – 190 mm, 450 mm oraz 1200 mm. Badanie rozpoczyna się od najmniejszej wysokości spadania. Powinno być przeprowadzone dla każdej wysokości, na czterech takich samych próbkach szkła. Każda z nich mocowana jest w metalowej ramie wyściełanej gumą o określonym stopniu twardości.

W celu określenia typu szkła analizie poddawanych jest 10 największych odłamków, pozostałych po spuszczaniu wahadła. Są one ważone i przeliczane na powierzchnię. Jeżeli na skutek uderzenia powstałe pęknięcia mają ostre krawędzie, a niektóre z odłamków są duże, mowa jest wówczas o typie A, czyli szkle odprężonym. Jeśli doszło do licznych spękań, ale odłamki trzymają się razem, mamy do czynienia z siatką spękań charakterystyczną dla szkła warstwowego, czyli typu B. Z kolei powstanie licznych, ale niewielkich odłamków to typowy sposób pękania  szkła hartowanego, czyli typu C. - Warto podkreślić, że badanie wahadłem symuluje przypadkowe zderzenie człowieka z taflą szklaną, dlatego jest obowiązkowe dla wszystkich producentów szkła bezpiecznego oraz ochronnego – wyjaśnia Joanna Kamuda.

Rodzaj szkła a dobór okuć

O ile szkło odprężone float nie powinno być stosowane w konstrukcjach takich jak balustrady, daszki, o tyle laminat lub tafle hartowane będą do tego odpowiednie. - Te dwa rodzaje szkła można montować z pomocą takich samych okuć, w tym systemów balustradowych Corleone czy Trapani, jak i listew Nuova Roma DRM lub Lazio FCM, czy też z pomocą łączników Como – wyjaśnia Marcin Jabłoński, kierownik Działu Technicznego  w CDA Polska. – Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku instalacji wykonywanych na zewnątrz budynku, ze względu na bezpieczeństwo użytkowników, powinno zostać zastosowane szkło laminowane hartowane - dodaje.

Badanie szkła hartowanego

W przypadku szkła hartowanego oraz termicznie wzmocnionego zastosowanie mają jeszcze dwie inne normy: PN-EN 12150 dla pierwszego typu oraz PN-EN 1863 w odniesieniu do szkła wzmocnionego. Zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami, szkło hartowane badane jest według wymogów systemu oceny
i weryfikacji właściwości użytkowych numer 3. Oznacza to, że zadeklarowane właściwości sprawdza się na podstawie wstępnego badania typu, obejmującego zweryfikowanie siatki spękań  i wytrzymałości na czteropunktowe zginanie.

W przypadku panelu hartowanego termicznie siatka spękań badana jest na podstawie 5 próbek szkła, każda  o wymiarach 360 mm szerokości i 1100 wysokości. Z pomocą taśmy klejącej skleja się ze sobą dwie takie same próbki, a następnie uderza się w nie w punkcie znajdującym się na środku dłuższego boku, w odległości 13 mm od krawędzi. W tym celu wykorzystuje się młotek ważący 75 g, punktaka uruchamianego siłą sprężyny lub inne urządzenie  o utwardzonym ostrzu. Następnie zlicza się odłamki wolne od jakichkolwiek pęknięć, które znajdują się w kwadracie o boku 50 mm, wyznaczonym w tym obszarze tafli, na którym powstałe odpady są największe. Kwadrat ten wyznaczany jest przy użyciu odpowiedniego szablonu. Dodatkowo mierzy się także długość kawałków wydłużonych.

Laminat do zadań specjalnych

Jeżeli szkło laminowane ma dodatkowo pełnić funkcję zabezpieczenia przed włamaniem lub eksplozją, musi przejść dodatkowe badania. Ich metodologia opisana została w normach takich jak PN-EN 1063:2002 Szyby odporne na uderzenie pociskiem, PN-EN 356:2000 Szyby odporne na ręczny atak oraz PN-EN 13541:2012 Szyby odporne na siłę eksplozji. Dotyczy to jednak specjalistycznych przeszkleń, stosowanych zazwyczaj jako zabezpieczenie wejścia. W przypadku konstrukcji wykonywanych wewnątrz, takich jak drzwi całoszklane, ściany działowe czy systemu typu SLF, wystarczające będzie zastosowanie szkła hartowanego lub laminowanego.

Przeszklona fasada – fot. CDA Polska

Szklana balustrada ze szkłem hartowanym – fot. CDA Polska